Dit artikel geeft een handleiding voor het uitzoeken van de vraag, welke rechter bevoegd is. Ook zult u er tips en trucs vinden voor het grensoverschrijdend ten uitvoer leggen van Nederlandse vonnissen in Duitsland.

1. De bevoegde rechter

Nog voordat een dagvaarding kan worden uitgebracht, moet de vraag worden beantwoord welke rechter bevoegd is om van het geschil kennis te nemen.

De belangrijkste bevoegdheidsregelingen in de EEX-Verordening luiden als volgt:

• In beginsel geldt er vrije forumkeuze: de partijen van een toekomstige rechtszaak kunnen onafhankelijk van hun woonplaats (of in het geval van bedrijven: hun zetel) de bevoegdheid van een willekeurig gerecht in de Europese Unie afspreken. Deze afspraak moet echter zo gemaakt worden, dat beide partijen hiervan kennis konden nemen. Dit kan bijvoorbeeld door een dergelijke bepaling op te nemen in de algemene voorwaarden. Voorwaarde is echter wel dat deze correct ter hand gesteld worden en daarmee onderdeel uitmaken van het contract.
  Belangrijk: Consumenten, werknemer en verzekeringnemer mogen door een dergelijke bepaling geen nadeel ondervinden. Wordt bijvoorbeeld in de algemene voorwaarden een rechtbank bevoegd verklaard, die volgens de regelingen in de EEX-Verordening bij een geschil met een consument niet bevoegd was geweest, dan is de desbetreffende regeling in de algemene voorwaarden niet rechtsgeldig.
• Geschillen omtrent onroerende zaken moeten altijd aanhangig gemaakt worden bij de rechtbank die bevoegd is kennis te nemen van geschillen in het arrondissement waar de onroerende zaak gelegen is.
• Voor arbeidsovereenkomsten, verzekeringscontracten en overige overeenkomsten met consumenten geldt: de consument heeft bij het aanhangig maken van een procedure tegen de werkgever, verzekeraar en ondernemer de keuze tussen meerdere bevoegde rechters. Naar zijn keuze kan hij een zaak in de woonplaats  van de werkgever, verzekeraar of ondernemer aanhangig maken, maar hij kan ook kiezen de zaak in zijn eigen woonplaats aanhangig te maken. Bij verzekeringsgeschillen kan ook nog gekozen worden voor de plaats waar het schadebrengende feit zich heeft voorgedaan. Dit geldt echter niet voor de werkgever, verzekeraar of ondernemer, zij dienen (in beginsel) een geschil jegens een consument aanhangig te maken in diens woonplaats.
• Voor geschillen tussen ondernemers geldt: de ondernemer kan een vordering jegens een andere ondernemer altijd bij de bevoegde rechter van de woonplaats van de tegenpartij aanhangig maken. Daarnaast kan in veel gevallen ook gekozen worden om de zaak aanhangig te maken in de plaats van uitvoering van een overeenkomst.

2. De keuze uit de verschillende procedures

Naast de vraag omtrent de bevoegde rechter, moet men bij grensoverschrijdende procedures ook aandacht besteden aan de procedurevorm. Ieder land beschikt over verschillende procedures met verschillende voorwaarden. Anders dan in Nederland heeft het incasseren van vorderingen in een kort geding-zaak in Duitsland (bijna) geen kans van slagen. Een Nederlandse schuldeiser kan beter kiezen voor het aanhangig maken van een zogenaamde Mahnverfahren (een formele procedure, waarin een vordering niet getoetst wordt). Voor het maken van een keuze voor een nationale procedure is het een schuldeiser ook aan te raden een blik op de Europese procedures te werpen. De Europese wetgever heeft de schuldeiser namelijk ook de Europese betalingsbevelprocedure (vergelijkbaar met het Duitse Mahnverfahren) en de Europese procedure voor geringe vorderingen ter beschikking  gesteld. Beide procedures kunnen zonder advocaat door de schuldeiser met behulp van een formulier aanhangig gemaakt worden. Zonder het moeten schrijven van een dagvaarding en vaak ook zonder hoorzitting kunnen schuldeisers op deze manier een geldige titel verkrijgen.

Indien er sprake is van een grotere geldvordering, die tevens door de schuldenaar betwist zal worden, moet men echter de weg van “normale” burgerrechtelijke procedures kiezen en doet men er verstandig aan een advocaat in te schakelen.

3. Betekenen over de grens

In alle grensoverschrijdende procedures moet reeds bij  het aanhangig maken van de procedure rekening worden gehouden met de betekening van de dagvaarding bij de wederpartij in het buitenland. Hierbij komt de zogenaamde Europese Betekeningsverordening kijken. In beginsel werkt een betekening als volgt. Men draagt de desbetreffende stukken aan de verzendende instantie over en deze zal de stukken dan aan de ontvangende instantie doen toekomen. Voor iedere lidstaat zijn verzendende en ontvangende instanties vastgelegd. In Duitsland wordt dit door de rechtbank verzorgd waar de zaak aanhangig is en voor buitengerechtelijke stukken door de afdeling kanton van de rechtbank in het arrondissement  waar de verzender zijn woonplaats heeft. In Nederland wordt dit meestal door de deurwaarder verzorgd.

Een belangrijk punt bij een grensoverschrijdende procedure is de vertaling van de stukken. De verzendende partij kan ervoor kiezen de stukken zonder vertaling te laten verzenden. Hierbij loopt hij echter het risico dat de ontvanger binnen één week na ontvangst bezwaar aantekent en er dan alsnog een vertaalde versie betekend moet worden.

Procedurele nadelen ontstaan hierdoor meestal niet. Als beslissende datum van betekening geldt namelijk in beginsel de datum waarop de eerste stukken ontvangen zijn – mét de gewenste gevolgen, zoals bijvoorbeeld stuiting van de verjaring van een vordering van de verzender. Indien er echter een termijn voor de ontvanger geldt, bijvoorbeeld voor het indienen van een verweerschrift, dan gaat deze termijn pas lopen nadat de ontvanger, die hierop beroep doet, een vertaling van de stukken in zijn moedertaal ontvangt.

4. Geen exequaturprocedure meer!

Indien een schuldeiser een titel heeft verkregen, wil hij deze ook ten uitvoer leggen.

Hierbij moet een verschil gemaakt worden tussen de verschillende procedures. Alle titels die  volgen uit een procedure op tegenspraak, bijvoorbeeld een uitspraak in een Nederlandse kortgedingprocedure of een bodemprocedure in zowel Duitsland als Nederland, moeten volgens de EEX-Verordening ten uitvoer worden gelegd. In het geval van onbetwiste vorderingen, dus procedures waarin de schuldenaar geen verweer heeft gevoerd, bijvoorbeeld verstekvonnissen, kortgedingprocedures in Duitsland, kostenveroordelingen of indien de schuldenaar het bestaan van de vorderingen heeft toegegeven, kan de titel ook volgens de EET-Verordening ten uitvoer worden gelegd. De EET-Verordening is reeds sinds 2005 in werking en voorziet voor dergelijke titels geen procedure voor de erkenning.

Vóór het in werking treden van de nieuwe wetgeving moest de schuldeiser een titel volgens de EEX-Verordening in het land van de executie laten erkennen. Dit werd nu aangepast en ook voor alle procedures op tegenspraak die ná 10 januari 2015 aanhangig werden gemaakt, geldt inmiddels dat een tenuitvoerlegging ook zonder erkenningsprocedure mogelijk is. Er dient slechts het formulier volgens art. 53 EEX-Verordening (in bijlage 1 van de Verordening) bij de rechtbank worden opgevraagd. Dit formulier moet worden afgegeven in de taal van het land waar de executie plaats moet vinden.

Tip: het desbetreffende formulier in de desbetreffende twee talen uitprinten en naast elkaar leggen. Dan het formulier in de onbekende taal aan de hand van het formulier in de moedertaal zelf invullen en bij de rechtbank aanleveren. Dit voorkomt fouten!

Bij het ten uitvoer leggen in het buitenland moet er opnieuw rekening worden gehouden met de wijze van betekening en de verschillende nationale regelingen omtrent de executieprocedure. Door het in werking treden van de nieuwe EEX-Verordening en het daarmee verdwijnen van de exequaturprocedure zal dit veel goedkoper worden.

Checklist:

√ Forumkeuze in algemene voorwaarden toegestaan!

√ Echter niet tegenover consumenten, verzekeringnemers en werknemers!

√ Europese procedures overwegen

√ Rekening houden met de wijze van betekenen in het buitenland → vertaling?

√ Geen erkenning van vonnissen (meer) nodig, wel formulier aanvragen!